Phương thức sản xuất là gì? Các phương thức sản xuất phổ biến

Phương thức sản xuất là gì? Phương thức sản xuất có ý nghĩa như thế nào? Có những phương thức sản xuất nào trong quá khứ và hiện tại? Mọi băn khoăn về vấn đề này sẽ được giải đáp ngay trong bài viết sau của Viindoo. Cùng theo dõi nhé!

Phương thức sản xuất là gì?

Phương thức sản xuất cách thức khai thác của cải vật chất cần thiết cho sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. Đây là cách là con người tiến hành sản xuất ra vật chất trong những giai đoạn lịch sử khác nhau trong quá trình phát triển. Phương thức sản xuất chính tổ hợp thống nhất giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.

Vậy, lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất là gì?

>>>> Tìm hiểu thêm Sản xuất theo lô: Định nghĩa, Chiến lược và cách thực hiện

Lực lượng sản xuất là gì?

Lực lượng sản xuất (LLSX) được định nghĩa là sự kết hợp giữa người lao động và tư liệu sản xuất.

Tư liệu sản xuất đầu tiên và quan trọng nhất là công cụ lao động để có thể tạo ra của cải vật chất cho cuộc sống. Cụ thể hơn, kết cấu của lực lượng sản xuất bao gồm:

• Lực lượng lao động.
• Tư liệu sản xuất:
• • Công cụ lao động.
  • Khoa học - kỹ thuật.
  • Đối tượng lao động: Nguyên liệu vật liệu, đất đai, tài nguyên,...
  • Phương tiện lao động: Cầu cống, đường xá, kho, …

Quan hệ sản xuất là gì?

Quan hệ sản xuất (QHSX) chính là mối liên hệ giữa con người với nhau trong quá trình tạo ra của cải vật chất. Quan hệ sản xuất bao gồm những yếu tố sau:

• Quan hệ trong sở hữu tư liệu sản xuất.
• Quan hệ phân phối thành phẩm.
• Quan hệ quản lý sản xuất.

Các mối quan hệ này có tác dụng phân chia các loại tài sản đã được sản xuất trong xã hội. Việc này thường được đưa ra trong những hình thức luật lệ và quan hệ giai cấp trong xã hội.

Quan hệ sản xuất do con người tạo ra và là một hình thức xã hội. Tuy nhiên, quan hệ này lại không chịu sự chi phối của con người mà hình thành khách quan trong quá trình sản xuất. Vì vậy, có thể nói quan hệ sản xuất là vật chất dưới hình thức xã hội.

>>>> Tìm Hiểu Thêm Về: Chi phí sản xuất chung là gì? Cách phân bổ và hạch toán chi phí sản xuất chung

Quan hệ giữa Lực lượng sản xuất và Quan hệ sản xuất và sự ảnh hưởng đến Phương thức sản xuất

Lực lượng sản xuất quyết định quan hệ sản xuất: Vật chất luôn không ngừng phát triển. Sự phát triển này bắt đầu từ sự biến đổi và tiến bộ của lực lượng sản xuất mà đại diện đầu tiên là công cụ lao động.

Trình độ của lực lượng sản xuất là điểm đánh dấu sự phát triển của lực lượng này. Lực lượng sản xuất được thể hiện bằng trình độ chinh phục tự nhiên của con người trong các giai đoạn lịch sử. Trình độ này thể hiện ở công cụ, kỹ năng lao động, kinh nghiệm của con người.

Trong suốt tiến trình lịch sử loài người, trình độ lao động đã phát triển từ tính chất cá nhân hóa trở thành xã hội hóa. Sự phát triển này khi đến một mức độ nhất định sẽ làm cho quan hệ sản xuất không còn phù hợp. Lúc này, quan hệ sản xuất có thể kìm hãm lực lượng SX phát triển.

Sự kìm hãm này có thể dẫn đến việc thúc đẩy việc hình thành một quan hệ sản xuất mới. Điều này đồng nghĩa với việc phương thức sản xuất mới ra đời thay thế cho cái cũ hơn.

Quan hệ sản xuất tác động trở lại lực lượng SX: Khi quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ LLSX thì sẽ trở thành động lực thúc đẩy trình độ này phát triển. Ngược lại, QHSX sẽ kìm hãm sự phát triển của LLSX. Lúc đó, QHSX mới sẽ ra đời cho phù hợp với LLSX, thay thế cho quan hệ sản xuất cũ. Từ đó QHSX lại tiếp tục thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển.

Ý nghĩa của phương thức sản xuất

Phương thức sản xuất đóng vai trò quan trọng trong tiến trình phát triển của văn minh loài người. Đây sẽ là yếu tố mang tính chất quyết định, tạo động lực phát triển cho xã hội. Sau đây là 4 ý nghĩa quan trọng của phương thức sản xuất với xã hội loài người:

• Phương thức sản xuất là cơ sở cho sự tồn tại, phát triển của xã hội. Hoạt động sản xuất là tiền đề cho mục đích giải quyết các nhu cầu cơ bản của cuộc sống con người.
• Phương thức sản xuất còn là dấu hiệu cơ bản để nhận biết sự khác biệt giữa con người và con vật. Đây là động lực quan trọng để tách con người ra khỏi động vật.
• Phương thức sản xuất cũng là một yếu tố quan trọng quyết định cho sự thay thế, phát triển của các hình thái kinh tế xã hội.
• Phương thức sản xuất được xem như là yếu tố cốt lõi trong sự phát triển của xã hội loài người.

Các phương thức sản xuất trong lịch sử

Trong tiến trình phát triển của lịch sử, phương thức sản xuất cũng không đứng yên mà luôn có sự thay đổi. Theo Marx, trong lịch sử tồn tại 7 phương thức sản xuất chính:

• Xã hội cộng sản nguyên thủy.
• PTSX châu Á.
• PTSX chiếm hữu nô lệ.
• PTSX phong kiến.
• PTSX tư bản.
• PTSX xã hội chủ nghĩa.
• PTSX cộng sản

>>>> Đọc Về: Các loại hình sản xuất trong doanh nghiệp và đặc điểm

Các phương thức sản xuất phổ biến ngày nay

Make to Stock (MTS)

Sản xuất để lưu kho (MTS) được định nghĩa là chiến lược dựa trên dự báo nhu cầu tiêu dùng của thị trường và người dùng. Cụ thể hơn, doanh nghiệp sẽ dự báo nhu cầu sử dụng sản phẩm của người tiêu dùng và tiến hành sản xuất. Ví dụ doanh nghiệp dự báo vào tháng 8 nhu cầu sử dụng đường sẽ tăng lên để làm bánh trung thu. Từ đó doanh nghiệp sẽ tiến hành sản xuất nhiều đường hơn để lưu kho, đáp ứng yêu cầu.

Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp hoặc sản phẩm mà nhu cầu khó có thể đoán trước thì phương thức sản xuất lưu kho không được khuyến khích sử dụng. Nguyên nhân là do tồn kho nhiều trong khi không xác định được nhu cầu sẽ dẫn đến hàng không bán được, dòng tiền không thể quay vòng, gây ảnh hưởng đến lợi nhuận kinh doanh.

>>>> Xem Thêm: Lịch trình sản xuất là gì? Cách lập lịch trình sản xuất dễ dàng

Make to order (MTO)

Sản xuất theo đơn đặt hàng (MTO) được định nghĩa là chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp dựa trên đơn đặt hàng của khách hàng. Phương thức này hữu ích với các khách hàng có nhu cầu đặc biệt đối với một sản phẩm và có thể yêu cầu tùy chỉnh các thông số kỹ thuật mong muốn. Sản xuất theo đơn đặt hàng phù hợp với các loại sản phẩm có thể tùy chỉnh nhiều.

Các mặt hàng có thể sản xuất theo đơn đặt hàng có thể là ô tô, máy móc thiết bị nặng, máy tính và phụ kiện,... Với cách sản xuất này, vấn đề hàng tồn kho của doanh nghiệp được giảm bớt. Tuy nhiên, thời gian chờ đợi của khách hàng với phương thức này thường khá dài.

ATO (Assemble to Order)

Phương thức này là sự kết hợp của cả MTS và MTO, Đây là cách thức mà công ty sẽ tiến hành dự trữ các bộ phận cơ bản theo yêu cầu thị trường và lắp ráp thành phẩm khi khách hàng đặt hàng. Ưu điểm lớn nhất của phương thức này là có thể tùy biến nhanh sản phẩm dựa trên nhu cầu khách hàng.

Ví dụ trong doanh nghiệp sản xuất máy móc sẽ chuẩn bị trước các bộ phận máy cơ bản và chờ khách hàng đặt hàng để tiến hành lắp ráp theo yêu cầu. Phương thức này cũng có nhược điểm là công ty có giới hạn thành phần sản xuất và lao động nên không thể xử lý quá nhiều đơn đặt hàng.

CTO (Configure to Order)

Sản xuất cấu hình theo đơn đơn hàng (MTO) là việc doanh nghiệp xác định các tiêu chuẩn của sản phẩm trước. Sau đó, khi có đơn đặt hàng, doanh nghiệp mới tiến hành cấu hình sản phẩm.

Với phương thức này, doanh nghiệp cung cấp cho khách hàng nhiều sự lựa chọn để phù hợp nhất với nhu cầu. Điều này sẽ giúp khách hàng thiết kế cấu hình sản phẩm. Phương thức này sẽ phù hợp với các sản phẩm có thể tùy biến nhưng giá trị không quá cao như thực phẩm, nội thất,...

ETO (Engineer to Order)

Sản xuất thiết kế theo đơn đặt hàng (ETO) là phương thức mà doanh nghiệp sẽ tiến hành hoàn chỉnh sản phẩm theo yêu cầu của khách hàng. Khách hàng có thể yêu cầu doanh nghiệp thiết kế các kỹ thuật đặc biệt và tùy chỉnh các tính năng. Các yêu cầu này nên được đưa thành điều khoản trong hợp đồng mua bán với doanh nghiệp.

Với phương thức sản xuất này, mỗi đơn đặt hàng của khách hàng là độc lập và duy nhất. Đây cũng là phương thức sản xuất có tốc độ chậm nhất vì doanh nghiệp không những phải chế tạo sản phẩm mà còn phải thiết kế cho phù hợp với yêu cầu khách hàng. Phương thứ này sẽ phù hợp với các đơn hàng đặc biệt, có giá trị cao như công trình xây dựng, thiết kế nội thất,...

Trong bài viết trên,​ Viindoo đã giúp độc giả trả lời câu hỏi “phương thức sản xuất là gì?”. Mong rằng qua bài viết trên, các doanh nghiệp có thể có được cái nhìn tổng quan hơn về phương thức sản xuất trong kinh doanh. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào về phương thức sản xuất, vui lòng để lại bình luận dưới bài viết này để được giải đáp nhé!

>>>> Tiếp Tục Với:

• 4M trong sản xuất là gì? Cách áp dụng và cải thiện 4M hiệu quả
• Quy trình lập kế hoạch sản xuất hiệu quả [Mẫu file Excel]